Siedemnastym spośród 50 Tygodni w Mieście Nauki jest Tydzień Architektury. Naukowcy z Politechniki Śląskiej przekonują, że architektura to szerokie zagadnienie obejmujące sztukę projektowania: od przedmiotów i obiektów użytkowych przez przebudowę centrów miast lub rewitalizację zdegradowanych terenów aż po innowacyjne pomysły, które mogą pomóc np. w przyszłych podróżach na Marsa.

– Mnogość zagadnień badawczych, które dotyczą architektury, można pokazać na podstawie przekroju tematów podejmowanych na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej – podkreśla dr Krzysztof Groń, prodziekan ds. współpracy i rozwoju Wydziału Architektury PŚ oraz kurator Tygodnia Architektury.

Misja: Mars

Nowe technologie w architekturze i budownictwie są jednym z kierunków badań podejmowanych w Katedrze Projektowania i Badań Jakościowych w Architekturze.

Przykładem jest zaprojektowanie habitatu kosmicznego, czyli miejsca, które służy do prowadzenia badań w ekstremalnych warunkach, pozwalając na symulację warunków na Księżycu i Marsie.

– Projekt APAMARS Mission odnosi się do badania wpływu izolacji na psychikę ludzką w kontekście długotrwałego pobytu w przestrzeni kosmicznej. Naszym celem było stworzenie wytycznych do projektowania obiektów przystosowanych do długotrwałej izolacji – opowiada kierownik naukowy projektu dr hab. inż. arch. Klaudiusz Fross, prof. PŚ, dziekan Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej.

Dwa takie bliźniacze obiekty powstały w Zjednoczonych Emiratach Arabskich i Polsce (w Gliwicach), we współpracy z firmą APA Group. Zespół obiektów stanowi baza modułowa, składana i przewoźna, samowystarczalna energetycznie, żywieniowo, wyposażona w niezbędne i nowoczesne systemy.

Od skoczni narciarskiej po przebudowę centrum aglomeracji

Kształtowanie nowych rozwiązań przestrzennych w konkretnych lokalizacjach, w ścisłej współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym uczelni, to z kolei trzon badań prowadzonych w Katedrze Projektowania Architektury Mieszkaniowej i Użyteczności Publicznej.

– Jest to niezmiernie istotne w obliczu aktualnych wyzwań współczesności: wdrażania polityki zrównoważonego rozwoju, niwelowania negatywnych skutków globalizacji, coraz większego wpływu zmieniających się wymagań społecznych i rozwoju nowych technologii – podkreśla kierownik katedry dr. hab. inż. arch. Beata Majerska-Pałubicka, prof. PŚ.

Wśród najciekawszych projektów naukowcy wymieniają: wielofunkcyjną strukturę usługowo-komunikacyjną centrum Katowic, realizowaną w powiązaniu z obiektem dawnej parowozowni w Katowicach; studium transformacji współczesnej przestrzeni publicznej w gminie Ożarowice czy projekty kreatywnej scenografii teatralnej dla Teatru Śląskiego w Katowicach, zakończone przedstawieniem teatralnym z wykorzystaniem jej elementów. To również obiekty Politechniki Śląskiej m.in. European HealthTech Innovation Center (EHTIC) czy Centrum Nowych Technologii.

Sukcesy odnoszą także doktoranci m.in. Przemysław Gawęda w ubiegłym roku otrzymał tytuł w kategorii „Architect of the Year 2023” za projekt Stadionu Biathlonowego na Kubalonce w Beskidach, a także został nagrodzony za projekt inteligentnego tunelu na rozbiegu skoczni narciarskiej w Zakopanem.

Działania artystyczne

Zagadnieniami integrującymi architekturę, design i sztukę oraz praktykę projektową, naukę i dydaktykę zajmują się naukowcy z Katedry Sztuk Pięknych i Projektowych.

– Szczególną uwagę kierujemy na rozwiązania i działania projektowe oraz artystyczne realizowane w przestrzeniach miasta, łączące w sobie walory estetyczne z funkcjonalnymi i użytkowymi. Innym, istotnym obszarem badawczym jest proces demokratyzacji działań artystycznych i projektowych w przestrzeni miasta oraz ich manifestacja w przestrzeniach o różnorodnym przeznaczeniu – podaje kierownik katedry dr hab. inż. arch. Natalia Bąba-Ciosek, prof. PŚ.

Projektowanie konserwatorskie

W temacie dziedzictwa kulturowego i jego ochrony swoje badania prowadzą naukowcy z Katedry Teorii, Projektowania i Historii Architektury. Dotyczą one m.in. badań architektonicznych i konserwatorskich obiektów i różnych założeń zabytkowych oraz projektowania ich modernizacji.

– Szczególnym polem naszych zainteresowań są badania i projekty dla obiektów poprzemysłowych stanowiących cenne i wciąż niedoceniane dziedzictwo oraz działania w zakresie badań i ochrony dziedzictwa architektury modernizmu. Zarówno dziedzictwo poprzemysłowe, jak i zabytki modernizmu XX wieku to przedmiot badań w szerokim kontekście międzynarodowym. Od blisko dziesięciu lat prowadzimy współpracę w uczelniami włoskimi, między innymi z Uniwersytetem w Cassino i w Pizie – podkreśla kierownik katedry prof. dr hab. inż. arch. Magdalena Żmudzińska-Nowak.

Zagraj w osiedle

Rewitalizacja obszarów zdegradowanych, kształtowanie krajobrazu miejskiego, transformacja miejskich przestrzeni publicznych, planowanie przestrzenne i regionalne, zrównoważony rozwój społeczny, ekonomiczny i przestrzenny obszarów zurbanizowanych, a także adaptacja do zmian klimatu i zmian demograficznych – to główne zagadnienia, w których specjalizuje się kadra naukowa Katedry Urbanistyki i Planowania Przestrzennego.

– Cechą charakterystyczną katedry jest powiązanie zainteresowań badawczych i doświadczeń zawodowych z procesem dydaktycznym – podkreśla kierowniczka katedry dr hab. inż. arch. Alina Pancewicz, prof. PŚ.

Częścią tego procesu jest wprowadzanie innowacyjnych form kształcenia służących nie tylko edukacji, ale także rozwojowi gospodarczemu lub społecznemu. Wpisującym się w te działania przykładem wspomagania zrównoważonej edukacji w dziedzinie architektury i urbanistyki jest nowatorska gra karciana pt. „Gra w Osiedle”.

– To nie jest zwykła gra karciana. Jej zadaniem jest z jednej strony nauka studentów, czyli pomoc w dydaktyce, ale z drugiej strony jest to także narzędzie, które pokazuje pewne idee, np. w jaki sposób kształtować osiedle, tak by powstała przestrzeń przyjazna mieszkańcom – wyjaśnia pomysłodawca gry dr hab. inż. arch. Tomasz Bradecki, prof. PŚ.

Aby zaprojektować swoje wymarzone osiedle wystarczy użyć odpowiednich kart – każda z nich zawiera charakterystyczne elementy, które pojawiają się w różnych ilościach i układzie. Od gracza zależy, którą kartę wybierze i ile na danej działce (karcie) zaplanuje mieszkań i budynków oraz drzew, terenów zielonych i innych urządzeń infrastruktury osiedli.

Autorka: Agnieszka Kliks-Pudlik

Pełny program Tygodnia Architektury na stronie wydarzenia.