O oddychaniu na co dzień nie myślimy. Świadomi roli oddechu są jednak m.in. muzycy, którym pozwala on pełniej doświadczać niuansów dzieła muzycznego takich jak rytm, prowadzenie linii melodycznej czy sposób wydobycia dźwięków. Tydzień Oddechu jest dziewiętnastym spośród 50 Tygodni w Mieście Nauki.

Jak podkreśla kuratorka Tygodnia Oddechu dr hab. Ludwika Konieczna-Nowak, prof. AM z Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, rola oddechu w trakcie wykonywania utworu muzycznego lub podejmowania jakiejkolwiek ekspresji muzycznej jest niezwykle istotna.

Jednym z przykładowych obszarów, w których oddech odgrywa duże znaczenie jest rytmika (rytm odpowiada za uporządkowanie utworu muzycznego pod kątem długości trwania poszczególnych dźwięków).

Twórcą rytmiki – jako jednej z dziedzin kształcenia muzycznego, łączącej muzykę z ruchem i tańcem – jest Emil Jaques-Dalcroze (1865–1950). Opracowaną przez niego metodę zgłębia i upowszechnia dr Anna Lipiec z Katedry Edukacji Muzycznej i Rytmiki na Wydziale Kompozycji, Dyrygentury, Teorii i Edukacji Muzycznej Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach.

– Istotą metody rytmiki Emila Jaques-Dalcroze'a jest transpozycja środków muzycznych na środki ruchowe, co też może stanowić wartościowy element wspomagający ćwiczenia z zakresu świadomego oddechu. Odzwierciedlenie słyszanej muzyki za pomocą improwizacji ruchowej staje się bowiem doskonałym narzędziem do poprawy świadomości oddechu, jego kontroli oraz integracji z ruchami ciała – wskazuje naukowczyni.

Dodaje, że wybrane ćwiczenia obejmujące technikę dalcroze’owską, jak i ćwiczenia z plastyki ruchu, angażują zarówno ciało, jak i oddech, co pozwala na pełniejsze doświadczenie wszelkich niuansów dzieła muzycznego – w tym ekspresji rytmu, frazowania („uplastyczniania” melodii), artykulacji (sposobu wydobycia dźwięku) czy agogiki (tempa).

– Co więcej, muzyka (jej świadome doświadczanie) może oddziaływać nie tylko na tempo i głębokość oddechu, co ma istotny wpływ na rozwój psychofizyczny człowieka, ale również poprzez koncentrację na rytmie oddechu ma możliwość wpływać na procesy poznawcze oraz stymulować pracę ośrodkowego układu nerwowego. Dodatkowo, połączenie realizacji rytmu z ćwiczeniami świadomego oddechu może być bardzo efektywne, ponieważ integruje zarówno kontrolowany ruch, jak i oddech, co prowadzi do głębszej harmonii i świadomości ciała – podkreśla dr Anna Lipiec.

Z kolei oddziaływania muzykoterapeutyczne – zauważa dr hab. Ludwika Konieczna-Nowak, prof. AM, która jest kierownikiem Katedry Muzykoterapii w katowickiej Akademii Muzycznej – mogą zarówno wspomagać chorych mierzących się z problemami płucnymi, jak i – poprzez regulację i pogłębienie oddechu – służyć jako narzędzie w walce ze stresem, niepokojem, a nawet zaburzeniami psychicznymi.

– Okazuje się, że badania wskazują na skuteczność interwencji muzykoterapeutycznych w leczeniu np. przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Odpowiednio zaplanowane i realizowane śpiewanie wykorzystywane jest z powodzeniem w rehabilitacji pulmonologicznej. Aktywności łączące muzykę z pracą z oddechem pomagają w redukcji napięć oraz regulacji emocji – podkreśla.

Autorka: Agnieszka Kliks-Pudlik

Pełny program Tygodnia Oddechu znajduje się na stronie wydarzenia.