Zielone innowacje, wsparcie ochrony powietrza i klimatu oraz edukacja – to przykłady naukowych działań, jakie podejmują badacze z Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki na rzecz ekologicznego i zrównoważonego rozwoju. Tydzień Eko jest 33. spośród 50 Tygodni w Mieście Nauki.

– Ekologia to nie obowiązek, lecz pasjonująca podróż przez świat innowacji i możliwości, które niesie za sobą zrównoważony tryb życia – podkreśla kuratorka Tygodnia Eko dr hab. inż. Ewa Brągoszewska, prof. PŚ z Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki Politechniki Śląskiej.

ZIELONO MI

Kuratorka Tygodnia Eko na co dzień zajmuje się głównie kwestiami mikrobiologicznej jakości powietrza – tego wewnątrz budynków oraz atmosferycznego.

Obecnie naukowczyni – wraz ze Studenckim Kołem Naukowym „The Air Quality Team”, którego jest inicjatorką i opiekunem – bada wpływ zielonych ścianek na jakość powietrza w pomieszczeniach biurowych.

Jak podkreśla, takie rozwiązania mogą przyczyniać się m.in. do redukcji śladu węglowego analizowanych pomieszczeń, ponieważ rośliny pomagają w naturalny sposób regulować temperaturę i wilgotność powietrza, zmniejszając tym samym zapotrzebowanie na klimatyzację i ogrzewanie. Ponadto, zielone ścianki mogą pomóc w redukcji hałasu, co poprawia komfort pracy. – W dobie rosnącej troski o środowisko i zdrowie pracowników, nasze badania mają na celu pokazanie, jak zielone ścianki mogą przyczynić się do tworzenia bardziej zrównoważonych i przyjaznych miejsc pracy – wskazuje badaczka z Katedry Technologii i Urządzeń Zagospodarowania Odpadów.

Wśród rozwiązań dla zrównoważonego budownictwa można wymienić także zazielenienie elewacji i dachów budynków. – Zielone dachy i ściany stanowią efektywną strategię odpowiadającą na potrzeby zmniejszenia zużycia energii i poprawy jakości życia użytkowników różnego rodzaju obiektów. Pokrycie ścian i dachów roślinami przyczynia się nie tylko do wzrostu izolacyjności budynków, szczególnie tych pozbawionych termomodernizacji, lecz także do zwiększenia obszarów aktywności biologicznej w miastach. W efekcie wspiera to retencję wód opadowych i ogranicza efekt miejskiej wyspy ciepła – tłumaczy prof. Ewa Brągoszewska.

OCZYSZCZACZ NA PIĄTKĘ

Dr hab. inż. Anna Mainka, prof. PŚ z Katedry Ochrony Powietrza również zajmuje się zagadnieniami jakości powietrza atmosferycznego i wewnętrznego, ze szczególnym uwzględnieniem dwutlenku węgla oraz zanieczyszczeń pyłowych w budynkach przedszkolnych i mieszkalnych.

W swoich badaniach przyjrzała się skuteczności i bezpieczeństwu niekomercyjnych oczyszczaczy powietrza, które zazwyczaj są tanimi rozwiązaniami wykorzystującymi generatory ozonu. Jak wyjaśniła, ozon wprawdzie neutralizuje nieprzyjemne zapachy i zanieczyszczenia biologiczne, jednak może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi. Dlatego przy wyborze oczyszczacza powietrza, należy zwrócić uwagę czy jest wyposażony w filtr węglowy.

Naukowczyni przypomina też, że nie wszystko, co jest dostępne i tanie, jest sprawdzone i bezpieczne dla użytkownika. – Niestety, wiele technologii może być szkodliwych dla użytkowników. W związku z tym niezbędne są dalsze badania porównujące różne tanie produkty do filtracji i oczyszczania powietrza, aby uzyskać wiarygodne wyniki dotyczące ich wpływu na zdrowie ludzi – podkreśla prof. Anna Mainka.                               

ODPADY – JUŻ NIE PROBLEM TYLKO ZASÓB

Badania na rzecz rozwoju bioenergii to jedno z priorytetowych działań światowej nauki, jeśli chodzi o poszukiwania alternatywnych źródeł energii. Jedną z możliwości jest wykorzystywanie odpadów. Tematem tym zajmuje się prof. Yousaf Balal, ekspert w dziedzinie gospodarki odpadami i inżynierii środowiska, który obecnie pracuje w Katedrze Technologii i Urządzeń Zagospodarowania Odpadów Politechniki Śląskiej w ramach dwuletniego stażu.

Celem jego najnowszego projektu badawczego jest – jak sam mówi – „zrewolucjonizowanie gospodarki odpadami i napędzanie zrównoważonych innowacji” (projekt pt. „Biorafinerie zintegrowane z pirolizą na rzecz holistycznego upcyklingu odpadów” (PyroUP), finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki w ramach konkursu Maestro 15).

– Integrując pirolizę z biorafineriami możemy przekształcić bioodpady w wartościowe produkty, takie jak bioolej, biowęgiel i gaz syntezowy. To nie tylko rozszerza zakres zastosowań komercyjnych, ale także zwiększa zrównoważony charakter biorafinerii. Projekt PyroUP koncentruje się na przekształcaniu pozostałości lignocelulozowych – zwykle uważanych za odpady – w te cenne produkty, a tym samym na pełnym wykorzystaniu strumieni odpadów organicznych – tłumaczy założenia projektu prof. Krzysztof Pikoń, kierownik Katedry Technologii i Urządzeń Zagospodarowania Odpadów.

CZYSTY REGION

Naukowcy z uczelni tworzących Konsorcjum Akademickie – Katowice Miasto Nauki aktywnie włączają się w różnorodne działania na rzecz poprawy jakości życia mieszkańców regionu, również w temacie jakości powietrza.

Przykładem jest mobilne laboratorium pomiarów emisji zanieczyszczeń powietrza Politechniki Śląskiej, które działa od 2018 roku. Naukowcy wykorzystują narzędzie zarówno do dydaktyki, do celów naukowych, a także do współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego.

Innym przykładem jest wkład naukowców w duży regionalny projekt „Śląskie. Przywracamy błękit”, którego celem jest kompleksowa realizacja programu ochrony powietrza. Wśród ich działań można wymienić roczny monitoring efektywności energetycznej wybranych budynków użyteczności publicznej w woj. śląskim, polegający na opomiarowaniu zużycia energii. Następnie na podstawie tak stworzonego portretu energetycznego naukowcy z Politechniki Śląskiej opracują modele zrównoważonego budownictwa. Zadaniami kieruje prof. Andrzej Szlęk z Katedry Techniki Cieplnej. Wszystkie wymiary są dostępne online.

LAST BUT NOT LEAST, CZYLI O EDUKACJI SŁÓW KILKA

Naukowcy angażują się także w podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa poprzez edukację ekologiczną i klimatyczną. Prężnie i od lat działają w tym zakresie prof. Piotr Skubała oraz dr Ryszard Kulik z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Ci dwaj eksperci w swoich licznych działaniach i wypowiedziach podkreślają wagę edukacji klimatycznej w procesie wychowania pokolenia młodych ludzi, aby w przyszłości troszczyli się o Ziemię.

W niedawno opublikowanych artykule prof. Piotr Skubała zaproponował dekalog trenera edukacji ekologicznej. Co według niego jest najważniejsze? M.in.: „Opisuj przyrodę jako całość, wielką wspólnotę istot, powiązanych ze sobą na wiele sposobów!”, „Wartością fundamentalną w procesie edukacji winien być szacunek dla życia we wszelkiej postaci”, ale też „Okrywaj przyrodę przy pomocy wszystkich zmysłów!” i… „Uśmiechaj się, śpiewaj, tańcz!”. Cały tekst dostępny tutaj.

Autorka: Agnieszka Kliks-Pudlik

Pełny program Tygodnia Eko na stronie wydarzenia.