Każdy medal, każdy rekord, każdy sukces jest efektem synergii pasji, determinacji, talentu i nauki – przekonują naukowcy z Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach. I dodają, że osiąganie coraz lepszych wyników w sporcie jest możliwe również dzięki wielu dekad badań naukowych m.in. dotyczących mechaniki ruchu ludzkiego ciała, nowych materiałów czy psychologii. Tydzień Olimpizmu jest 34. spośród 50 Tygodni w Mieście Nauki. 

– Sport i nauka od zawsze tworzyły nierozerwalny związek, wzajemnie się uzupełniając i napędzając postęp w obu dziedzinach. Współczesny sport, pełen spektakularnych osiągnięć i rekordów, nie mógłby istnieć bez wsparcia nauki. To dzięki badaniom naukowym, które sięgają od biomechaniki, przez fizjologię wysiłku aż po psychologię sportu, zawodnicy mogą przesuwać granice ludzkich możliwości, a trenerzy doskonalić metody szkoleniowe – podkreśla kurator Tygodnia Olimpizmu dr hab. Kajetan Słomka, prof. AWF w Katowicach. 

Po pierwsze, bez nauki nie byłoby możliwe zrozumienie mechanizmów rządzących ludzkim ciałem w trakcie wysiłku, co z kolei uniemożliwia optymalizację treningu czy zapobieganie kontuzjom. – To dzięki zaawansowanym technologiom możemy dziś analizować każdy ruch sportowca z dokładnością do milisekundy, monitorować parametry biologiczne w czasie rzeczywistym, a nawet symulować warunki ekstremalne w laboratoriach, przygotowując zawodników do najtrudniejszych wyzwań – wskazuje prof. Kajetan Słomka, zastępca kierownika Katedry Motoryczności Człowieka i kierownik Pracowni Kinezjologii na Wydziale Wychowania Fizycznego AWF w Katowicach. 

Przykładowo, nauka pomaga przewidywać kontuzje u sportowców. Zespół badaczy pod kierunkiem dr hab. Anny Zwierzchowskiej, prof. AWF, która kieruje Katedrą Wychowania Fizycznego i Adaptowanej Aktywności Fizycznej, podjął się tematu przewidywania kontuzji, urazów i bólu mięśniowo-szkieletowego u elitarnych siatkarzy olimpijskich i paraolimpijskich. 

W badaniu wzięło udział 75 siatkarzy z siedmiu krajów, którzy zostali podzieleni na trzy grupy badawcze: siatkarze paraolimpijscy z amputacją boczną, siatkarze paraolimpijscy z niepełnosprawnością oraz siatkarze olimpijscy z niepełnosprawnością. Analizy wyników wykazały, że zarówno staw ramienny, jak i kolanowy okazały się najczęstszymi lokalizacjami bólu mięśniowo-szkieletowego i/lub urazów we wszystkich badanych grupach. 

Ponadto, nowoczesne metody treningowe, bazujące na analizie danych, mogą pomóc zawodnikowi osiągnąć lepsze wyniki. Przykładem są programy treningu równowagi u sportowców, których przeglądu podjęli się naukowcy z AWF Katowice, z dr Anną Brachman na czele. 

Jak wskazują badacze, włączanie ćwiczeń równowagi do programów treningowych dla sportowców z różnych dyscyplin sportowych stało się niemal rutynową praktyką. Jednak rodzaj treningu, który jest najbardziej efektywny, pozostaje niejasny, a częstotliwość, intensywność i czas trwania ćwiczeń, które byłyby najbardziej korzystne, nie zostały jeszcze określone. W swoim przeglądzie, na podstawie 36 przeanalizowanych badań, naukowcy sugerują jednak, że skuteczny protokół treningowy powinien trwać 8 tygodni, z częstotliwością dwóch sesji treningowych w tygodniu i pojedynczą sesją treningową trwającą 45 minut. 

Badania naukowe przyczyniły się także do rozwoju sprzętu sportowego, który nie tylko zwiększa bezpieczeństwo, ale również poprawia wyniki sportowe. – Innowacje w dziedzinie materiałoznawstwa pozwoliły na stworzenie lżejszych, bardziej aerodynamicznych strojów i sprzętu, co bezpośrednio przekłada się na lepsze rezultaty na arenach sportowych – opowiada kurator Tygodnia Olimpizmu. 

– Warto także wspomnieć o roli psychologii sportu, która pomaga zawodnikom radzić sobie z presją, koncentracją i motywacją. Bez tej wiedzy, rozwój mentalny sportowców nie byłby możliwy, a przecież często to właśnie siła psychiczna decyduje o zwycięstwie – podsumowuje prof. Kajetan Słomka. 

Autorka: Agnieszka Kliks-Pudlik

Pełny program Tygodnia Olimpizmu znajduje się na stronie wydarzenia.